Tác hại của stress, tâm lý, cảm xúc lên học tập và mối liên hệ với vấn đề sức khỏe mãn tính, nan y

Stress đến từu các nhu cầu tâm lý cơ bản của cá thể không được thỏa mãn hay bị che lấp bới thứ hào nhoáng, bề ngoài khác. Nhu cầu cơ bản của con người nhìn chung giống nhau, mô tả qua tháp nhu cầu của Abraham Maslow hay Tony Robbins.Hiểu và làm chủ cảm xúc – chiến thắng chính mình

I. Stress do 3 hormones gây ra, stress là tâm lý, đến từ nhu cầu, hành vi, môi trường, lối sống, do tham, sân, si.

 Khi vui có hormones của hạnh phúc trong não, khi stress, toàn cơ thể phủ đầy hormones: adrenalin, noradrenlin, cortisol. Các hormones này quan trọng với cơ thể, cần lượng vừa đủ, do tuyến thượng thận tiết ra là chính. Điều chỉnh các chất trong cơ thể.  Khi cáu giận, sợ hãi, hay stress, cơ thể luôn ở sẵn sàng trạng thái: CHIẾN, BIẾN VÀ THỜ Ơ: Fight or flight, inddifference. Chiến là đánh, giận hay đánh lộn. Biến là trốn chạy. Thờ ơ với mọi thứ xung quanh. Đó là bản năng sinh tồn của động vật khi gặp nguy hiểm, giúp tồn tại. Khi stress không học được. Khi stress, hành vi đầy bản năng, lý trí cảm xúc mất hết.  Khi cảm xúc giận lên cao, người ta có thể chiến/đánh chính người họ yêu quý. Cơn giận nguy hại. Cơ cứng, thở gấp, mặt đỏ gay.  Trong y học, Adrenalin gây: co cứng cơ cho chiến và biến, Vã mồ hôi lạnh, nôn và buồn nôn, da xanh tím tái, thở gấp, hụt hơi, chóng mặt, đau đầu, cảm giác lo âu, sợ hãi, tăng h.ap: gây đau đầu, nhìn mờ/hoa mắt, ù tai, lo âu, bấn loạn, tức ngực, loạn nhịp tim/trống ngực, động kinh hay co giật.  Noradrenalin: đau, nóng rát da, tê bì, yếu, cảm lạnh, nhịp tim chậm hay loạn nhịp, có vde thở, nghe, nhìn, nói và thăng bằng kém, môi tím xanh, móng tay tím, da nám/có đốm. Td nhẹ của cortisol: trứng cá, da khô, da mỏng, bầm tím, rối loạn sắc tố da, mất ngủ, thay đổi cảm xúc/tâm trạng, tăng đổ mồ hôi (mồ hôi lạnh), đau đầu, chóng mặt, nôn và đau bụng. Tác dụng phụ nặng của cortison: bệnh về mắt, tăng cân nhanh, thở ngắn, trầm cảm nặng hay hành vi bất thường, co giật/động kinh, phân có máu hay nhầy, triệu chứng của viêm tụy: đau bụng trên rồi lan ra sau lưng, buồn nôn, nôn, nhịp tim nhanh, hạ kali huyết, cơ cao h.ap ác tính nặng. Lãnh đạo trong công ty cần làm nhân viên an toàn để làm việc, chứ ko phải làm việc để an toàn, có vậy sáng tạo, cống hiến, đóng góp, đam mê mới khơi ra được. Tổ chức, lớp học, gia đình là vậy. Ngược với stress, cáu giận, sợ hãi, la hét, thu mình là sự ân cần, quan tâm, bình an, vui vẻ, cười đùa.

II. Cảm xúc trong học tập, ăn uống:

Khi bố mẹ hiểu với con trẻ, với trẻ sơ sinh

1. Học là chơi, chơi là học2. Nghịch là học, học cần vui như nghịch3. Nghịch, học, chơi, tò mò là bản năng thiên bẩm của trẻ nên cần khuyến khích, tạo điều kiện cho con vui chơi, vui nghịch vì đó là những thứ kích thích các giác quan của con: cảm giác ở bàn tay, bàn chân, sự vô hình của nước, đất, độ ẩm, ngộ nghĩnh của côn trùng, của cá, của nước của đất, của cát. Khi xem video trên mạng những trò chơi đó chúng đã ham, thì chúng sẽ đắm chìm trong trò đó, học vô số thông tin trong vài tiếng chơi đó. Đó là sự học.4. Cần nữa là vui, giới hạn cho sự an toàn. Không thiệt hại nhiều về kinh tế, không đứt tay chân, không làm hỏng đồ gì quá đắt, sao ta lại phản ứng gay gắt, quát với cấm.5. Một lúc chơi với đất cát, cây cỏ, nước: chỉ tốn vài ngàn, chỉ mất ít xà phòng, hãy quan sát xem, con rất chăm chú, con học đó, có vô số phân tích và lập luận trong đầu con đó, đó là sự học đích thực.6. Trường mầm non thực nghiệm chả có gì đặc biệt ngoài việc cho trẻ chơi tự nhiên được khám phá nhiều hơn. ĐẮT7. Trường mầm non quốc tế cũng vậy, khuyến khích trẻ vui chơi, tò mò, phản biện, thử, thí nghiệm, chơi, nghịch, sai, nhưng vui, trong giới hạn an toàn, thầy cô cần quan sát để phát hiện tài năng và khuyến khích trẻ. RẤT RẤT ĐẮT: học phí từ 7 triệu hay 10 triệu, hay 15 triệu hay 20 triệu/ tháng cho lớp mầm non đó8. Nên khi con trẻ chơi ở sân kho, bãi đất, đống cát thật, con vật thật, chi phí không là bao, mà trẻ học vô số. Trẻ nghèo chăn trâu học nhiều mà, học từ tự nhiên, học qua tương tác, học qua nếu.. thì và rút kinh nghiệm. Và hay là chúng có cảm xúc.Trẻ sẽ bị bệnh, bố mẹ sẽ hoảng loạn khi con ngừng nói, không hứng thú nói, hết tò mò, chỉ ngồi im, rồi ta sẽ phải tốn vô số triệu để tạo môi trường nhân tạo nhàm chán cho con. Và chúng mất nhiều thời gian mới bình thường như trẻ khác được. Khi định quát, hãy nhớ lại, con mà ngồi im như mình, ngồi thu mình cả tiếng là bất thường, ham vui, nghịch, chơi mới là bình thường. Với con hổ, chỗ tốt nhất cho nó là khu rừng chứ không phải sở thú, món ăn ngon của nó đến từ săn đuổi chứ không phải miếng thịt ném bên cạnh. Với con chim, con hoang dã cũng vậy.

III. Tại sao bs họ chuẩn đoán nhanh, kê đơn nhanh mà bệnh thì không khỏi, phải dùng thuốc cả đời mà không khỏi?

Căng thẳng, nóng nảy hay stress có 3 hormon: Epinephrine (adrenalin), norepinephrine: cho căng cơ, dồn máu về trung ương, thu rút máu ở ngoại vi làm lạnh chân tay, đỏ mặt tía tai, tăng nhịp tim, lo lắng, tim đập – chân run, thở gấp, táo bón lẫn tiêu chảy, tiểu tiện khó tự chủ, tỉnh táo dẫn đến mất ngủ, cho CHIẾN HOẶC BIẾN ( Fight or Flight).Chất thứ 3 là cortison: làm giảm hệ miễn dịch, các chức năng không cần thiết khác: da, dạ dày, ..chuẩn bị năng lượng: nâng cao đường huyết để phục vụ cho CHIẾN VÀ BIẾN.

Bộ ba chất này có thể chi phối ta qua hệ thần kinh thực vật.- Khi ta sợ hãi: thấy cán sát giao thông vẫy, xe tạt ngang đầu, sếp gọi lên uống nước( một số cơ quan),- ‎Gửi con nhỏ cho người không quen biết, người lạ đến nhà ta chơi mà chỉ có mình con nhỏ ở nhà.- ‎Chuẩn bị phỏng vấn, chuẩn bị đi kiểm tra sức khỏe. Ta sẽ có cảm giác của những chất hóa học này trong cơ thể.- bạn có thể kiểm tra qua link y học, hãy đọc tác dụng, tác dụng phụ của thuốc, bạn sẽ hiểu.Ngoài ra còn có chất hóa học của vui vẻ, hạnh phúc mà các nhóm thuốc thần kinh, trầm cảm hướng tới làm tăng nó trong não để tạo cảm giác vui vẻ, dễ chịu: endorphine, dopamine ( thuốc chữa bệnh thần kinh, serotonin ( nhóm thuốc trầm cảm) và oxytocin ( đang nghiên cứu để có thể dùng cho trẻ tự kỷ trong tương lai).Bạn sẽ hiểu được cái gì đang diễn ra trong cơ thể. Hiểu được bạn sẽ có trực giác hay Gut feelings về vấn đề.Đến đây có lẽ bạn sẽ có câu trả lời cho những câu hỏi khó:- Tại sao bác sĩ tim mạch, tiến sĩ tim mạch mà vẫn chết vì bệnh tim mạch?- ‎Tại sao bác sĩ nội tiết, tiến sĩ nội tiết lại bị chết vì tiểu đường, hay cường giáp.- ‎Và Gorgre Oshawa, cha đẻ của thực dưỡng cũng bị chết bởi nhồi máu cơ tim: bệnh khó có thể có khi ăn thực dưỡng.- ‎ Người Gầy cũng bị huyết áp cao, tiểu đường hay mỡ máu.- ‎ Biết được tác dụng chính, phụ của các chất này, bạn sẽ hiểu cơ chế cuả chuẩn đoán bệnh của bác sĩ, lương y, cơ chế của vọng, văn, vấn thiết.- ‎Và bạn sẽ nhìn được trẻ, em, bạn, con, chồng có đang stress hay không. Khi quá lo lắng, căng thẳng gây viêm cấp tính dạ dày, các bác sĩ thường kê thêm thuốc làm an thần kinh: dogmatil.- ‎ Trong các bài thuốc mãn tính cho các của đông y thường có các vị làm an thần, giảm lo âu: táo tầu, hạt sen, tâm sen. Các bệnh lo âu thì cần phối hợp nhiều hơn.- ‎Và các liệu pháp: ám thị, nlp, thiền chữa bệnh, chữa mẹo, thôi miên, cũng lễ, nghi lễ mục đích là điều chỉnh tâm trong các cách thức khác nhau, giúp loại bỏ suy nghĩ niềm tin sai lạc giúp tâm tĩnh, an lạc hơn.- ‎Khi ngủ nhà khoa học thấy não bộ có hoạt động, theo trải nghiệm cá nhân tôi: có thể não bộ xử lý đẻ cho ra biểu hiện kiểu gen, kiểu hình, cấu trúc cơ thể để phù hợp với môi trường. Do các phương pháp này khá khó lượng hóa, không cụ thể và phụ thuộc vào cá thể nên khoa học không chấp nhận mà cũng không phản bác những ví dụ điển hình được.- ‎Tâm là vua, tâm hay lắm. Trạng thái của tâm làm thay đổi trạng thái cuả thân và toàn cơ thể. Nhớ lại bữa ăn khi bạn vui, và bữa ăn khi bạn giận.- ‎Nhớ lại cảm giác khi bạn được khen hay được chê sẽ biết hoạt động của tâm, thân và chất lượng của bữa ăn, giác ngủ, vui chơi khi ở trạng thái đó. Bạn sẽ khó có thể chịu đựng được bản án treo, sự truy sát hay những sự kiện to lớn vì những suy nghĩ, tâm trạng và chất hóa học trong cơ thể.- Ai cũng có thể tự kiểm tra ảnh hưởng:EPINEPHRIN: ‎https://m.thuocbietduoc.com.vn/t…/epinephrin-bitartrate.aspx- ‎NORADRENALIN: https://www.dieutri.vn/n/noradrenalin-norepinephrine- ‎CORTISONE – hydrocortisone thuộc nhóm corticoid: https://m.thuocbietduoc.com.vn/thuoc-go…/hydrocortisone.aspx

A.EPINEPHRIN:

https://m.thuocbietduoc.com.vn/thuoc-goc-804/epinephrin-bitartrate.aspx

Toàn thân: Nhức đầu, mệt mỏi, đổ mồ hôi.
Tim mạch: Nhịp tim nhanh, tăng huyết áp, hồi hộp.
Thần kinh: Run, lo âu, chóng mặt.
Tiêu hóa: Tiết nhiều nước bọt.
Ít gặp, 1/1000 < ADR < 1/100
Tim mạch: Loạn nhịp thất.
Tiêu hóa: Kém ăn, buồn nôn, nôn.
Thần kinh: Sợ hãi, bồn chồn, mất ngủ, dễ kích thích.
Tiết niệu – sinh dục: Ðái khó, bí đái.
Hô hấp: Khó thở.
Hiếm gặp
Tim mạch: Xuất huyết não, phù phổi (do tăng huyết áp), hoại thư (do co mạch), loạn nhịp tim, đau thắt ngực, tụt huyết áp, chóng mặt hoa mắt, ngất xỉu, ngừng tim, hoại tử mô (do adrenalin thoát ra ngoài mạch máu khi tiêm).
Thần kinh: Lú lẫn, rối loạn tâm thần.
Chuyển hóa: Rối loạn chuyển hóa, nhất là chuyển hóa glucose.

NORADRENALIN

Thường gặp, ADR > 1/100
Toàn thân: Nhức đầu, mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt.
Tuần hoàn: Ðau vùng trước ngực, đánh trống ngực, nhịp tim chậm.
Hô hấp: Khó thở.
Tiêu hóa: Ðau sau ức hoặc đau họng.
Thần kinh: Run đầu chi, lo âu.
Ít gặp:
Toàn thân: Mệt mỏi, đau đầu nặng, nhiễm toan chuyển hóa.
Da: Vã mồ hôi, tái nhợt.
Hô hấp: Khó thở, ngừng thở.
Tuần hoàn: Tăng mạnh huyết áp, chảy máu não, giảm lưu lượng tim, loạn nhịp tim có thể gây tử vong (nhịp nhanh thất, nhịp đôi, nhịp nút, phân ly nhĩ – thất, rung thất) hoại tử hay mảng mục ở mô tại nơi tiêm truyền.
Thần kinh: Bồn chồn, lo âu, mất ngủ, co giật.
Tiết niệu: Giảm lượng nước tiểu.
Hiếm gặp
Phù, chảy máu, viêm cơ tim khu trú, chảy máu dưới ngoại tâm mạc, hoại tử ruột, gan hoặc thận. Hoại tử chi dưới, khi truyền thuốc vào tĩnh mạch cổ chân.
Sợ ánh sáng (đặc biệt ở người bệnh quá mẫn với tác dụng của NA, thí dụ người bệnh cường giáp)

CORTISONE: hydrocortisone thuộc nhóm corticoid:

https://m.thuocbietduoc.com.vn/thuoc-goc-557/hydrocortisone. aspx

Tác dụng không mong muốn (ADR)

Thường gặp, ADR > 1/100

Cơ xương:Loãng xương, teo cơ.Nội tiết:Hội chứng dạng Cushing ở một mức độ nào đó, chậm lớn ở trẻ em; không đáp ứng thứ phát của vỏ thượng thận và tuyến yên, đặc biệt trong thời gian stress, như khi bị chấn thương, phẫu thuật hoặc bị bệnh, tăng cân.

Ít gặp:

Rối loạn tiêu hóa:Loét dạ dày tá tràng, chảy máu vết loét, loét ruột non…Rối loạn tâm thần: Hưng phấn quá độ, lú lẫn, trầm cảm khi ngừng thuốc.

Hiếm gặp, ADR < 1/1000

Phản ứng ở da:Viêm da tiếp xúc, teo da, chậm lành sẹo.Miễn dịch: Phản ứng miễn dịch, phản ứng dạng phản vệ kèm co thắt phế quản.Nhiễm khuẩn do vi khuẩn cơ hội gây bệnh với độc lực thấp.

IV. Kiểm soát cảm xúc trong lúc tức giận

Hỏi đáp trong cảm xúc:Hỏi:”Chào thầy, rất cảm ơn thầy đã có những chia sẻ rất tuyệt vời. Kiểm soát cảm xúc trong lúc tức giận rất khó. Thầy có thể chia sẻ bí quyết những hành động nào nên dùng để kiểm soát cảm xúc lúc đang giận không ạ.”Đáp:Cảm ơn bạn.1. Khi mình tham biết mình tham, sự mong cầu và khó chịu sẽ giảm2. Khi mình giận biết mình giận: cơn giận sẽ giảm đáng kể. Các dấu hiệu nếu mình để tâm sẽ thấy.3. Yêu mà kèm tham, giận và si mê thì không phải là yêu, cần hiểu đúng bản chất và nghĩa của từ mình đang diễn tả. Vì yêu ta giận, vì con ta giận con… đó đúng hơn là vì ta, vì chỉ bảo vệ cái tôi, quan điểm hay ý kiến thay đổi liên tục của ta.4. Các bi kịch gia đình sẽ giảm, anh em sẽ giảm: vì khi ta biết ta nóng giận, hãy tách nhau ra, đợi thời gian làm xoa dịu, khi dịu rồi thì ta mới có thể ngồi lại thảo luận đầu đuôi rồi. Và khi nóng giận, ta không tìm quan điểm, mà ta chỉ lắng nghe cái gì có liên quan đến tôi. Cơn giận như màng lọc làm xuyên tạc hết thông tin. Khi giận thì tam sao thất bản là bình thường. Do đó ta cần tách ra, cần tĩnh tâm, đi dạo, pha trà, làm việc nhẹ, lắng nghe cơ thể hay thiền. Nên nhớ là hành vi con người đa phần bị chi phối bởi cảm xúc.5. Có những câu chuyện về hạt đậu, hay đóng đinh lên dậu: giận thì nhặt một hạt đậu đen, vui thì đậu trắng bỏ vào túi, hay giận thì đóng một chiếc đinh lên hàng rào. Giờ tiện ta có thể dùng bút ghi chú, theo dõi cả cảm xúc, sức khỏe và mối quan hệ với cơn giận xem mức độ hủy hoại ra sao. Hãy xem hàng ngày, hàng tuần cơn giận thế nào và mức độ ra sao. Xem ta chế ngự dần chưa? Nên cuối ngày, cuối tuần, cuối tháng, cuối năm: rèn thói quen tư duy tổng kết, và quan sát cảm xúc. Khi rèn tư duy tốt, hiểu biết hơn, cảm xúc hay cơn giận cũng được chế ngự tốt hơn.Với những quan điểm đó, cách thức trên, cáu giận gây ra đánh chém nhau, bi kịch trên mạng liên quan chủ yếu đến cáu giận, ở với người hiền lành, hiểu biết thì cơn giận dần chế ngự được hay không bộc phát quá, ở với người sống đầy cảm xúc, cơn giận sẽ nuốt chìm ta mà không hay. Khi bị cơn giận chế ngự, hãy tự nhắc nhở bản thân với viễn cảnh và bi kịch có thể có. Sau mỗi cơn giận, chỉ cần trả lời 2 câu hỏi: 1. Mình đã làm gì đúng? 2. Lần sau mình sẽ làm gì khác đi để tình huống được tốt hơn.Khi tu thân, rèn tâm, tăng hiểu biết, hiểu lẽ thường, tầm mình lớn hơn, nhìn lại thì cơn giận trong quá khứ sẽ là những trải nghiệm đáng cười, mình sai. Đó là dấu hiệu của tiến bộ, của sự ngộ dần dần. Chứ nếu không nhận ra, chỉ nghĩ lại chuyện cũ mà máu lại sôi lên thì chưa tu tẹo nào. Có bài giảng hay của thượng tọa: “Không học phật thì không hết ngu và không tu thì không hết khổ” và ” tham, sân si” trên youtube, anh hãy tham khảo.Giận = người khác không làm theo ý ta. Cần hiểu 1. Người khác là họ, ta không phải là họ nên không thể giống nhau. Và 2. Ta: ý của ta bị niềm tin của ta chi phối, niềm tin có thể được cài đặt và thay đổi. Nên hãy tập hỏi ngược xem cái gì dẫn đến niềm tin đó? Nếu niềm tin đó sai thì sao: và bẻ dần niềm tin đó bằng các dẫn chứng khác tự chỉ ra. Và mình giận có thể do mình bé, mình cần tu.6. Có cơn giận tốt, cần chế ngự thôi: theo các chữ đúng: người, thời điểm, mức độ, mục đích. Nên hãy luôn quán sát chúng và dẫn dắt chúng theo nguyên tắc. Nguyên tắc và tư duy, quán chiếu là cái rèn trước đó ta đã làm: cái này coi như là phần âm của hành vi theo thuyết âm dương. Hay hiểu đúng là gieo gặt và nhân quả vậy. Cái hay theo mình thấy, thánh nhân, Phật coi cái khó chịu của xã hội hay bên ngoài để quán chiếu và rèn thân. Họ có khó chịu, và dùng cái khó chịu hay giận giữ chút chút đó để làm động lực rèn thân. Nên họ rèn tinh tấn lắm, không cần chỉ dẫn, không cần giám sát, tự họ giám sát họ và làm cho đến cùng. Cơn tủi, bực, giận dựa trên hiểu biết có thể là động lực làm người ta hăng hơn, nhiệt hơn trên con đường tu rèn.Các cách trên cũng là cách để ta rèn thân, làm ta tư duy, nhìn đời, người tốt hơn, nên sẽ giảm những tình huống khẩn cấp khiến ta phải giận nữa. Mức độ, tần suất đã giảm là chứng tỏ đã tiến bộ. Thang đo lường của tu là giận. Hãy dùng nó đo mình, tự đo mình là cách rất hay. Có vô số câu chuyện của thánh nhân, thiền sự về giận vậy. Hãy tham khảo ý tưởng, và tự đưa ra giải pháp cho mình. Có giận thì mắng vui là đồ nhỏ mọn, yếu hèn: có thế mà cũng giận/ động tâm. Những lời nhắc nhở, cảnh tỉnh mình trong tình huống cần thiết là cần, nên lưu ý tới vui cười, hài hước. Vì cuộc sống là nghệ thuật, thứ philogic, thứ bất ngờ, vô lý mà lại đúng sẽ gây ra tiếng cười. Chứ cứng nhắc, đúng sai chỉ là khoa học. Còn đây là nghệ thuật mà. Không đúng , không sai, mọi thứ là tương đối và đo lường dựa trên sự phát triển. Khi anh quan tâm và hỏi thì tôi biết là vấn đề đã được giảm đáng kể rồi.